آیا یکپارچه‌سازی صندوق‌های بیمه درمان، نسخه شفابخش نظام سلامت ایران است؟_دانشجو

سالم‌خبر: در روزهایی که نظام بیمه سلامت سرزمین با کسری منبع های، تداخل ماموریت های و ناهماهنگی در پرداخت‌ها مواجه است، محمدمهدی ناصحی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران، پیشنهادی را نقل کرده که می‌تواند سرآغاز تحولی جدی در سیاستگذاری بیمه‌ای سرزمین باشد: ادغام بیمه سلامت با دیگر سازمان‌های بیمه پایه، حتی اگر نه به‌صورت فیزیکی، بلکه به شکل مجازی و در قالب صندوق‌های مشترک خرید خدمات.

این نظر اگرچه در نگاه نخست کاری مثبت و الزامی به‌نظر می‌رسد که می‌تواند به شفاف‌سازی منبع های، مدیریت هزینه‌ها و یکسان‌سازی خدمات منجر شود، اما کارشناسان هشدار خواهند داد که بدون اصلاح زیرساخت‌ها و هماهنگی نهادی، این چنین طرحی امکان پذیر در دام توانایی‌های نیمه‌همه قبل دچار شود.

ایده یکپارچه‌سازی بیمه‌های پایه درمانی، نوشته تازه‌ای نیست. سال‌ها است که در برنامه‌های گسترش سرزمین، لایحه‌های سلامت و حتی مصوبات شورای عالی بیمه بر الزام حذف موازی‌کاری‌ها و راه اندازی صندوق واحد بیمه‌ای پافشاری شده است. اما سخنان تازه دکتر ناصحی این او گفت و گو را داخل فاز تازه‌ای کرده است: ادغام هوشمندانه و مجازی صندوق‌ها، بدون الزاما ادغام فیزیکی و سازمانی.

در واقع، ناصحی به‌درستی به این مسئله اشاره دارد که مقصد، نه تجمیع ادارات و ساختمان‌ها، بلکه تجمیع تصمیم‌گیری‌ها، داده‌ها و منبع های مالی برای خرید بهینه خدمات سلامت است؛ رویکردی که اگر درست اجرا شود، می‌تواند تعداد بسیاری از مشکلات مزمن نظام بیمه‌ای سرزمین را درمان کند.

مزایای قابل‌دقت یکپارچه‌سازی مجازی بیمه‌ها

در نگاه کارشناسی، اجرای مدل ادغام مجازی چند مزیت کلیدی دارد؛ افزایش قوت خرید بیمه‌ یکی از این مزایاست. هنگامی منبع های بیمه‌ای سرزمین متمرکز شوند، دولت می‌تواند به‌گفتن خریدار واحد با شرکت‌های دارویی، بیمارستان‌ها و فراهم‌کنندگان تجهیزات داخل مذاکره شود. این نوشته علتکاهش قیمت‌ها و کنترل هزینه‌های دارویی می‌شود.

ضمن آنکه این عمل افت موازی‌کاری و همپوشانی بیمه‌ای نیز در بر خواهد داشت. امروز میلیون‌ها ایرانی هم‌زمان تحت پوشش چند بیمه پایه می باشند. ادغام اطلاعاتی صندوق‌ها این اتلاف منبع های را حذف می‌کند.

مضاف بر افزایش شفافیت مالی که تشکیل صندوق مشترک علتمی‌شود جریان منبع های و مصارف اشکار‌تر شود و از ابراز کسری‌های نهان جلوگیری کند پرداخت به‌موقع‌ مطالبات داروخانه‌ها و مراکز درمانی از سوی بیمه ها نیز تسریع و زنجیره تامین دارو پایدارتر می‌ماند.

با دقت به مزایای نظر مدیرعامل بیمه سلامت اگرچه این عمل رو به جلو می‌تواند در صورت طراحی دقیق به افت هزینه‌ها و ترقی عدل در سلامت منجر شود اما مسئله مهم‌تر این است که مسیر تحقق این چنین طرحی آسان نیست. توانایی‌ ناکامی‌خورده تجمیع بیمه‌ها در دهه ۹۰ تا این مدت در ذهن تعداد بسیاری از مدیران نظام سلامت تازه است.

چند مانع عمده در برابر ادغام مجازی وجود دارد؛ نخست؛ ناهماهنگی بودجه‌ای و قانونی است چرا که هر صندوق بیمه (از نیروهای مسلح تا فراهم اجتماعی) قوانین خاص خود را دارد و ادغام منبع های آن‌ها بدون اصلاح قانون نیازمند تصمیم سطح بالا در دولت و مجلس است.

ضمن آنکه افتزیرساخت‌های اطلاعاتی را نیز نمی‌توان نادیده گرفت؛ سامانه استحقاق‌سنجی بیمه‌ها تا این مدت کامل نیست و بدون سامانه جامع داده، امکان اجرای صندوق‌های مشترک مجازی وجود ندارد.

به طور قاطق اجرای این چنین تصمیمی مقاومت نهادی را در پی خواهد داشت. ادغام، به معنی افت قوت تصمیم‌گیری سازمان‌های جاری است و طبیعتاً با مقاومت بدنه‌های مدیریتی مواجه می‌شود.

و پیامدها و ریسک‌های فرد دیگر که باید در سایه اجرای این چنین طرحی جواب داده شود از جمله آنکه اگر صندوق‌های دارای کسری منبع های در ساختار تازه ادغام شوند، بدهی‌ها به‌صورت جمعی منتقل شده و بحران نقدینگی تشدید شود چه راهکاری تدبیر شده است؟ یا با ادغام صندوق‌ها اگر دولت نتواند نرخ ارز دارویی را تثبیت کند، سختی هزینه‌ای بر بیمه‌گر تازه باقی می‌ماند.

ادغام، اغاز اصلاح است نه آخر آن

ادغام بیمه‌های پایه به‌اختصاصی در قالب مجازی می‌تواند نقطه عطفی در اصلاح ساختار سلامت سرزمین باشد؛ اما تنها در صورتی که زیرساخت‌های داده‌ای، اراده نهادی و شفافیت مالی هم‌زمان تحکیم شوند.

در غیر این صورت همان‌گونه که توانایی سال‌های قبل نشان داد امکان پذیر ادغام تنها به تحول نام صندوق‌ها بینجامد نه به اصلاح واقعی نظام بیمه و دارو.

نظر دکتر ناصحی را باید جدی گرفت؛ اما نه به‌گفتن آخر کار بلکه به‌گفتن آغازی برای یک تحول سیستمی که می‌تواند هم عدل بیمه‌ای را تحکیم کند و هم هزینه دارو را از دوش بیماران بردارد.